Tag Archives: 10 คำสอน นิกายเซน

คำสอนของนิกายเซ็น นิกายเซ็น (Zen Buddhism) เป็นหนึ่งในนิกายของพุทธศาสนามหายานที่เน้นการปฏิบัติสมาธิและการตระหนักรู้โดยตรงเพื่อเข้าถึงการตรัสรู้ คำว่า “เซ็น” มาจากคำสันสกฤต ธยาน (dhyana) ซึ่งหมายถึงการทำสมาธิ และสะท้อนถึงแก่นของนิกายนี้ที่ให้ความสำคัญกับ ซาเซ็น (การนั่งสมาธิ) และประสบการณ์ส่วนตัวมากกว่าการยึดติดกับคัมภีร์หรือพิธีกรรม นิกายเซ็นมีชื่อเสียงจากคำสอนที่เรียบง่ายแต่ลึกซึ้ง การใช้โกอัน (คำถามหรือเรื่องราวที่ขัดแย้ง) และแนวคิดที่เน้นการใช้ชีวิตอย่างมีสติในขณะปัจจุบัน บทความนี้รวบรวมคำสอนสำคัญของนิกายเซ็นจากแหล่งข้อมูลทั้งภาษาอังกฤษและภาษาไทย โดยมุ่งนำเสนอคำสอนให้มากที่สุดเท่าที่เป็นไปได้ ครอบคลุมประมาณ 3,000 คำ พร้อมอ้างอิงท้ายบทความ แก่นของคำสอนนิกายเซ็น คำสอนของนิกายเซ็นมีรากฐานจากพุทธศาสนามหายาน โดยเฉพาะแนวคิดเรื่อง ศูนยตา (ความว่างเปล่า) และ ธรรมชาติของพระพุทธเจ้า (Buddha-nature) ที่มีอยู่ในทุกสรรพสิ่ง อย่างไรก็ตาม เซ็นมีเอกลักษณ์ในการถ่ายทอดธรรมะผ่านวิธีที่ไม่เป็นทางการ เช่น การใช้โกอัน การสนทนากับครู และการปฏิบัติที่เน้นความเรียบง่าย คำสอนของเซ็นมักเน้นการก้าวข้ามความคิดแบบทวินิยม (เช่น ดี-เลว, มี-ไม่มี) และการตระหนักถึงความเป็นหนึ่งเดียวของสรรพสิ่ง 1. การถ่ายทอดนอกคัมภีร์ หนึ่งในหลักการสำคัญของเซ็นคือ เกียวเกะ เบ็ตสึเด็น (kyōge betsuden) หรือ “การถ่ายทอดแยกต่างหากนอกคำสอน” ซึ่งหมายถึงการถ่ายทอดธรรมะจากครูสู่ศิษย์โดยไม่ต้องพึ่งพาคัมภีร์ [อ่านเนื้อหา]

กำเนิดนิกายเซน นิกายเซ็น (Zen Buddhism) เป็นหนึ่งในนิกายของพุทธศาสนามหายานที่มีรากฐานมาจากคำสอนของพระพุทธเจ้าในอินเดียเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสต์ศักราช คำว่า “เซ็น” มาจากคำสันสกฤต ธยาน (dhyana) ซึ่งแปลว่าการทำสมาธิ และสะท้อนถึงแก่นของนิกายนี้ที่เน้นการปฏิบัติสมาธิเพื่อเข้าถึงการตรัสรู้โดยตรง แม้ว่านิกายเซ็นในรูปแบบที่ชัดเจนจะพัฒนาขึ้นในจีนในช่วงศตวรรษที่ 5-6 แต่จุดกำเนิดของแนวคิดและการปฏิบัติที่เป็นรากฐานของเซ็นสามารถสืบย้อนไปถึงอินเดียในยุคแรกของพุทธศาสนา บทความนี้จะสำรวจจุดกำเนิดของนิกายเซ็นในอินเดียอย่างละเอียด โดยมุ่งเน้นไปที่บริบททางประวัติศาสตร์ ปรัชญา และการปฏิบัติในช่วงพุทธศตวรรษที่ 5 ก่อนคริสต์ศักราชถึงพุทธศตวรรษที่ 1 ครอบคลุมประมาณ 1,500 คำ พร้อมการอ้างอิงจากแหล่งภาษาอังกฤษและภาษาไทย บริบททางประวัติศาสตร์ของพุทธศาสนาในอินเดีย พุทธศาสนากำเนิดขึ้นในอินเดียตอนเหนือในช่วงราว 563-483 ก่อนคริสต์ศักราช เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะ โคตมะ บรรลุการตรัสรู้และกลายเป็นพระพุทธเจ้า คำสอนของพระองค์เน้นหนทางสู่การพ้นทุกข์ผ่าน มรรคมีองค์แปด ซึ่งประกอบด้วยศีล สมาธิ และปัญญา ในจำนวนนี้ การปฏิบัติสมาธิ (สมาธิ) มีบทบาทสำคัญ โดยเฉพาะ ฌาน (jhana) ซึ่งเป็นสภาวะจิตที่สงบและมุ่งมั่นจากการฝึกสมาธิ คำว่า ฌาน ในภาษาบาลีมีความหมายเดียวกับ ธยาน ในภาษาสันสกฤต ซึ่งต่อมากลายเป็นรากศัพท์ของคำว่า “เซ็น” [อ่านเนื้อหา]